لیکنه: جون ـ یریک جوردن
ژباړه: غازي عابد
متیوو یولدن په ۹ ژبو روانې خبرې کولی شي او په ډیرو نورو هم لږ لږ پوهیږي. زه له هغه سره برلین کې په یوه دفتر کې کار کووم، ما د هغه ډیر مهارتونه لیدلي، له یوې ژبې بلې ته داسې بدلیږي، لکه یو رنګا رنګ شی چې رنګونه بدلوي، هغه د لوې بریتانیا دی، خو له همدې ژبو امله زه تر اخره په دې پوه نه شوم چې هغه بریتانوی دی.
ما یوه ورځ له متیوو وپوښتل چې څنګه کولی شم د خپلې ژبې تر څنګ په نورو ژبو وغږیدلی شم، هغه ما تا دا لاندې لارښوونې وکړې. نو که چیرته تاسې غواړئ چې په نورو ژبو هم روانې خبرې وکړئ، راشئ دا راسره ولولئ:
۱- پوه شه چې ولې داسې کوې.
کیدای شي دا تاسې ته یوه تکراري خبره ښکاره شي، خو که چیرته په رښتیا هم د بلې ژبې یادولو ته اصلي لامل او علت ونه لرې، نو ښه به یې زده نه شې کړی.
که ته چیرته فرانسوي یې او غواړې انګلیسي زده کړې، باید یو علت موجود وي چې زه دا ژبه ولې زده کوم؟ څه به کوم؟ ددې ژبې لپاره به څه کوم او خپلې اصلي ژبې ته به ترې څه کوم. که هسې هوايي لګیا یې او وايي هسې ژبه زده کوم، هغه زده کړه بیا ډیره ممکنه نه ده چې سرته ورسي.
۲- یو ملګری یا شریک پيدا کړئ.
متیوو له خپل ورور مایکل سره مختلفې ژبې په شریکه زده کړي. کله چې هغه اته کلن وو، نو له خپل ورور سره د همکارۍ له امله یې لومړنۍ بهرنۍ ژبه چې یوناني ده، زده کړه. هغوی دواړو به له یو بل سره خبرې کولې. هغه وايي؛ موږ به ډیر متحرک وو، خپل منځ کې به هم سیالي کوله، که هغه به څه ډیر زده کړل، ما بخیلي کوله او ما ویل چې باید له هغه زه ډیر څه زده کړم. په همدې ډول سره به مو خپل منځ کې خبرې کولې او هڅه مو کوله چې له یو بل نه ښې خبرې وکړو.
کله چې موږ له چا سره کار لرو او ورسره ډیر مخ کیږو رامخ کیږو، باید خبرې سره وکړو، ځکه ضرور ده چې یو څوک باید موجود وي، تر څو ورسره خبرې وکړئ او ژبه لا درته تمرین شي.
۳- له خپل ځان سره خبرې.
کله چې نور څوک د غږیدا نه وي، نو بیا له ځانه سره خبرې وکړئ، دا کومه بده او سخته خبره نه ده. متیوو هم وايي چې که بل کس نه وي، ځان سره غږیدل درته هغه تشه ډکوي او بلاخره د ژبې استعمال چې ژبه له هیریدو بچ کوي، روان ساتي. همدارنګه کله چې له ځانه سره خبرې کوو عبارتونه او لغاتونه مو ذهن کې پاتې کیږي، بیا چې له بل چا سره مخ شو، نو خبرو پرمهال به لغاتونه او عبارتونه په اسانه وکاروو.
۴- ژبه روانه وساتئ.
په پرلپسې ډول سره ژبه روانه ساتل، یا له ځان سره خبرې کول، څه شی پرې لیکل، سندرې یا غږونه ویل و اوریدل، یا خارج هیوادونو او هغو خلکو خوا ته تلل چې په هماغه ژبه خبرې کوي، دا ټول ډیره مرسته کولی شي چې ستاسې ژبه همداسې روانه وساتي او درنه هیره نه شي.
متیوو هم وايي چې باید هڅه وکړئ له هغو خلکو سره مخ شئ چې په دې ژبه خبرې کوي او یا په دې همدې ژبه کې مقالې، لیکنې، ویډیوګانې او نور غږونه واورئ، ووینئ او ولولئ.
۵- د ساعتیرۍ یا فني لارو چارو استفاده.
په بیلابیلو لارو د نوې ژبې استعمال او کارول یو ډیر مبتکرانه او قوي کار دی. د بروس په نوم یو ژبپوه وايي، شوخۍ، ټوکوټکالو او نورو لارو کې مو دا ژبه وکاروئ. مثلاً یوه ټوکه په کې ولیکه، سندرې ریکارډ کړه. یو شوخي په کې وکړه. یو شعر په کې ولیکه او یا هم رسمونه په کې حتا وکړه. یعنې په یوه ډول سره دا ژبه وکاروه. دا یاد شوي زیاتره د ساعتیرۍ شیان دي چې موږ یې په وسیله نوې ژبه قوي او وساتو. که نور نه وي، موبایل راواخلئ یو بل سره په همدې ژبې خبرې او ټوکې ټکالې وکړئ.
۶- د یوه ماشوم په شان شه.
دا چې ماشومان ولې ښه زده کړه کوي، ښايي یو لامل یې همدا وي چې که هر ډول تلفظ کوي، له چا نه شرمیږي. نو تاسې هم که غواړئ چې ژبه زده کړئ؛ تیروتنې وکړئ، له خلکو سره وغږیږئ، خیر دی که مو سهوه وکړه، کومه ګناه نه ده. که ددې لپاره چې نور به په ما پورې وخاندې له نورو سره خبرې ونه کړې، دې کې درته سخت زیان دی او همداسې به پاتې وې. نو راځه دا پولې پریږده چې ولې یې ووایم غلط به شم، بلکې ویې وایه نن یې غلط کړه چې راتلونکې ته سم شي.
۷- د راحت ځای مو لږ پریږدئ.
یوازې زده کړه په مشخص ځای او کورس کې هم نه کیږي. بلکې لږ بهر ووځئ، چیرته لاړ شئ، له نا بلده خلکو سره پرې خبرې وکړئ، لارښوونې وکړئ او لارښوونې ترلاسه کړئ همداسې نور… یعنې که موږ له خپل ټاکلي ځای بهر شو نو لا نور هم ښه کیدای شو.
کیدای شي له بیلابیلو خلکو سره د خبرو په جریان کې تلفظ، مانا او نور ډیر څه زده کړی شئ، ځکه خو وایو چې د راحت ځای مو لږ پریږدئ.
۸- غوږ نیول.
مخکې له دې نه چې زده کړه وکړې، باید اول غوږ نیول زده کړې. هره ژبه چې لومړی موږ یادوو داسې پردۍ او عجیبه راته ښکاري، خو څومره چې یې رابرسیره کوئ او په کې ژور ورځئ لا ډیر پیاوړي کیږئ او ورسره اشنا کیږئ.
نو اړینه ده چې کورس، لاره او هر ځای کې چې یاست د مقابل خبرو ته غوږ ونیسئ، په غور یې واورئ، هم به یې په خبرو پوه شئ او هم به په دې پوه شئ چې تلفظ څنګه ادا کیږي. موږ او تاسې ډیر ملګري/ملګرې ښايي همداسې وي چې د نورو بهرنیو ژبو اکثره کلمې غلطې وايي، خو کله چې یې د هغه ژبې واله نه واوري او ورته غوږ شي بیا پرې پوهیږي. کولی شئ رسنۍ او خپرونې درسره وڅارئ، دغه شیان هم درسره مرسته کولی شي.
یو څه ته مو باید پام وي چې لومړیو کې اسانه ویډیوګانې او غږونه اورئ چې ورسره اشان شوئ او واضح پرې پوه شوئ، بیا همداسې ورو ورو نور هم مخته تللی شئ.
