لیکنه: ډاکټر ټراویس برډبیري
ژباړه: غازي عابد
دا نهه هغه شیان دي چې تاسې یې باید په کار او چارو کې ونه وایاست. که یې ووايۍ، خلکو ته مو بد معرفي کوي، که څه هم رښتیا به وي.
له ټولو بد دا چې که چیرته یو ځل درنه وویل شي، بیا به یې رغول سخت وي.
دا خبرې په ډیره وړتیا او تعلیم هم نه دي، چې درځني وشي پروا به ونه کړي، بلکې اتومات به مو خلکو ته ناوړه او ناکام معرفي کړي او تر ډیره به خلک فکر وکړي چې تاسې فطرتاً دا ستونزې لرئ:
– (همدا یې لار ده، مخکې هم همداسې شوی)
ټیکنالوژۍ ورځ تر بلې پرمختګ کړی او کوي یې. که یو کار یا یو شی اوس وکاروې، ۶ میاشتې وروسته به تاریخ تیری او بې کاره وي.
دارنګه (همدا لار ده او تل همداسې شوی) ددې عبارت ویل یو انسان بشپړ لټ او سست څرګندوي او تر څنګ ممکن مشر یا رییس حیران شي چې ولې کارمند په بدلون او نوې لار سره کار نه ترسره کوي. ممکن له ځانه سره ووايي چې دا کارمند یې لټ دی او مخکې یې هم په کار کې کوښښ او خواري نه ده کړې.
نو دا بهانه مه کوئ، ځکه که له تاسې مخکې چا کوم کار په کوم بل ډول سره کړی وي، نو ته یې هم په یوه نوې او غوره طریقې سره کولی شې.
– (دا تیروتنه زما نه ده یا غلطي زما نه ده)
دا هیڅ ښه کار او فکر نه دی چې په بل چا ملامتي وغورځول شي. باید محاسب اوسو. که چیرته په یوه کار یا غلطۍ کې وړه برخه او رول هم لرې او غلط ترسره شوی وي، قبول یې کړئ او ځان ترې مه باسئ.
که چیرته ستا مسوولیت نه وي، په بې پلوۍ سره ووایه چې څه واقع شوي او ولې شوي دي. واقعیتونه ووایه، پریږدئ چې مشر او همکاران مو خپله ترې نتیجه ګیري وکړي او پوه شي چې څوک ملامت دی او څوک سلامت.
که تاسې سمدستي ګوتې پورته پورته کوئ او یو بل ته ګوتنیونه کوئ، په دې ډول سره به تاسې مسوولیت نه منونکي ښکاره شئ. خلک به هم درنه خفه شي او یوځای کارکوونکي به له تاسې سره له یوځای کار نه تیښته کوي. همداراز کله چې کوم وران کار کیږي، نو خلک به تاسې ته ګوته نیسي او قصداً به مو ملامتوي.
– (زه نه شم کولی)
(زه نه شم کولی) د (دا غلطي زما نه ده) خور ده. خلک د (نه شم کولی) عبارت نه خوښوي، هغوی دا په دې مانا اخلي چې ته نه غواړې داسې وکړې.
که چیرته تاسې واقعیت کې نه شئ کولی چې یو کار ترسره کړئ، مثلاً هغه مهارتونه او وړتیا مو کمه وي، نو بیا هم کوښښ وکړئ، چې یوه بله حل لاره ورته په ګوته کړئ، خو چورلټ مه وایئ چې (نه یې شم کولی).
ددې پر ځای چې (زه څه نه شم کولی) ووایه چې؛ (زه څه شی کولی شم).
مثلاً؛ زه نن شپه تر ناوخته نه شم پاتې کیدلی، پر ځای یې ووايئ چې؛ زه به ددې کار لپاره سبا سهار وختي راشم.
– (دا نا مناسبه دی)
هر څوک پوهیږي چې ژوند دومره روښانه او ښکاره هم نه دی. د (دا مناسب نه دی) ویل دا مانا ورکوي چې باید ما ته ژوند او هر څه خپله جوړ او ښکلی وای. په داسې حال کې چې دا ډول خبرې کول ستاسې نیمګړتیا په ګوته کوي، ځکه دومره نه پوهیږې چې ژوند درته پیدایشي جوړ او ښکلی نه دی.
که غواړې چې له ځانه بد کس جوړ نه کړې، نو اړتیا ده چې واقعیتونو ته مخه کړې، رښتیا ووایې، رغوونکی اوسې او له نورو تعبیرونو او خیالونو ځان لرې وساتې.
باید خوارې وکړئ او هر څه مناسب او تر حده کیدونکی یې کړئ.
– (هغه کار زما د دندې په لایحه کې نشته)
دا ډول خبره یوه مشر یا چاته کول، یو ډول ملنډه ده. ددې پر ځای ښه دی چې ورته ووایې چې هغه کار مې صلاحیت کې نه دی او که چیرته له اخلاقي اړخه نامناسبه نه وي او کولی یې شې، ښه دی چې اوس لپاره یې تر خپله وسه ورته وکړې.
له کار ترسره کولو وروسته بیا په قراره مشر سره د خبرو زمینه برابره کړه او له خپل رییس سره دې وغږیږه چې د دندې لایحه دې پراخه او اپډیټ کړي، یعنې بیا کیدای شي ورته ووایې چې زما د دندې لایحه کې دا دي او دا دا کارونه هم ترسره کوم، باید دا هم زما لایحه کې ولیکل شي او امتیازات یې راکړل شي.
دا کار درسره مرسته کوي چې لا مو ستر شخص ښکاره کړي او مشر مو هم پوه شي چې هر څه کولی شئ او څومره تکړه یاست.
– (دا یو احمقانه نظر دی… / زه یوه بې عقله پوښتنه کووم)
دا په بشپړ ډول یو بد او رژونکی عبارت دی، چې ستاسې وړتیا، باور او ممکنوالی له منځه وړي.
که چیرته تاسې داسې خبرې وکړئ، نو نور خلک به پر تاسې باور ونه کړي او په خبرو کې به درباندې ډاډ ونه اوسي، ځکه فکر به کوي چې تاسې د خبرو په طریقه نه پوهیږئ او هسې نه ناوړه خبرې درنه وویل شي.
که چیرته تاسې په خپلو هغو خبرو چې وایۍ يې، ډاډه نه اوسئ، نور خلک هم پرې نه شي ډاډه کیدلی.
که چیرته ته د نظر ورکولو او نیوکې لپاره څه نه لرې، ووایه چې زه اوس کوم معلومات نه لرم، که چیرته مې څه پیدا کړل، بیا به یې له تاسې سره شریک کړم او ووایم.
– (زه به کوښښ وکړم)
(زه به هڅه وکړم) تر ډیره نامطمینه جمله ده او دا مانا ورکوي چې مطمئین نه یې چې دا کار به وکړې. که چیرته کولی شې ورته ووایه چې کوم یې او که نه شې کولی، بل لاره ورته وښایه، خو داسې مه وایه چې زه به کوښښ وکړم، ځکه دا داسې مانا لري چې سمه خواري نه کوې او هسې دې شخص وغولولو.
– (دا به یوه دقیقه ونیسي یا یې ژر کوم)
پرته له دې چې یو کار یا چاره هر اړخیزه وسنجوې او همداسې توکلي له ځانه وایې چې دا کار به زه په څو دقیقو کې ترسره کړم، دا مو کمزوري په ډاګه کوي چې تاسې د ارزولو او سنجولو له مهارتونو خلاص یاست.
ددې پر ځای چې ورته ووایې دا کار په یو مینټ یا ۶۰ ثانیو کې کوم، ووایه چې «ډير وخت به ونه نیسي».
– (زه له دې دندې کرکه لرم)
ځیني خلک له خپلې دندې نه ډیر شکایت کوي او د کرکې لرلو خبره کوي، چې دا کار هغه انسان ته زیان اړولی او له نورې ډلې یې وروسته پاتې کولی شي.
ځکه له دې معلومیږي چې کار نه شي کولی او نور خلک هم پرې باور نه کوي چې دنده ورکړي، ځکه فکر به کوي چې که نن دلته له دندې شکایت کوي، سبا به زما په اداره کې هم شکایت کوي او کرکه به ترې لري.
