دا پښتو ټپه به مو حتماً اوریدلي وي:
ها پخوانی مینه دې نشته
لکه د زرو ګونګرو شور به دې کاونه
خو د مینې احساس ولې له منځه ځي، ولې په عامه اصطلاح توده کې یې سړه راځي او د خلکو احساسات تغیر کوي؟
په دې اړه به زیات دلایل وي، خو دلته یې موږ د روان پوهنې له نظره ځینې دلایل در سره شریکوو.
دلته له مینې څخه هدف تر ډېره ګډ ژوند دی او پکې رامنځته شوي بدلونونه بحث کیږي.
حقیقي او غولونکې مینه
مینه په ټوله کې پر دوو برخو وېشل شوې، چې یوې ته حقیقي او بلې ته غولونکې مینه وایي.
حقیقي مینه هغې ته وایي، چې د زړه له تله یې څوک له یوه/ یوې چا سره لري او غولونکې هغه مینه ده، چې د لږ وخت، لنډ مهاله هدف او اغراضو لپاره یې څوک له چا سره کوي.
جالبه دا ده، چې هیڅوک هم خپله مینه غولونکې نه ګڼي او تر ټولو د دغې غولونکې مینې لاروي د زیاتې ریښتینولۍ قسمونه او ادعاوې کوي.
دلته د مینې د احساس د ختمیدو د دلایلو په لوستو سره کیدای شي د حقیقي او غولونکې مینې په توپيرونو نور هم وپوهیږو.
مینه ولې ختمیږي؟
ریښتینې مینه هیڅکله نه مري، افسانې او داستانونه یې جوړیږي او لکه: لیلاـ مجنون، شیرینۍ ـ فرهاد او نورو د ژبو په سر یادیږي.
خو غولونکې مینې زر ختمیږي او هغه احساس پکې له منځه ځي، چې یو څوک یې د بل چا په اړه پخپل زړه او ژوند کې لري.
د مینې د احساس د ختمیدو په اړه په عام ډول دوه دلایله موجود دي:
یو دلیل دا دی، چې یو څوک د خپل ژوند او سویې د شرایطو برخلاف پر یوه/ یوې چا مېنیږي.
دلته مشکل دا دی، چې یو عادي کس به په یوې مشهورې او نړیوالې څېرې مېنیږي او د هغې لاسته راوړل به ورته ستونزمن کار وي.
په دغه حالت کې طبیعي ده، چې مینه سر نه نیسي، مینه کوونکی ماتې خوري، ځوریږي او که یې زړه غواړي کنه، د یو اړخیزې مینې له کبله به یې د مینې احساس له منځه ځي.
بل لوی دلیل د روان پوهنې له نظره په دغسې اړیکو کې د صداقت او ریښتینولۍ نشتوالی وي.
روان پوهنه علم باور لري، چې له صداقت پرته هیڅ کومه اړیکه،کار او خواري موثره نتیجه نه لري.
ګډ ژوند او د مینې کمیدل
په دې برخه کې ځینې ټکي او نښې نښانې د پام وړ دي.که دا نښې د چا په ګډ ژوند کې پیدا شوې او زیاتیدې، وېره دې ولري چې ژوند یې د بې مینې کیدو پر لور روان دی.
ـ د جنسي اړیکو په اړه د لېوالتیا کمیدل د ګډ ژوند په بهیر کې د مینې کمیدو یو لوی او روښانه دلیل دی.
ـ یو یا دواړه لوري پکې د یوازیتوب احساس کوي. دا هم خطرناکه نښه ده.
ـ له نورو لارو د خپلې مینې د اړتیا پوره کولو هڅې کیږي.
ـ له یو بل سره خبرې او صمیمیت کموي.
حل لارې
د دې لپاره چې هم عاشقانه اړیکې او هم د ګډ ژوند رشتې د مینې له احساسه بې برخې نه شي، دا ټکي په پام کې نیول په کار دي:
ـ یو بل ته باید ډالۍ او خاصتاً ګلان واخیستل شي.
ـ یو بل ته خاص وخت ورکړي او زیات وخت یو ځای سره تېرکړي.
ـ د یو بل خبرو ته ارزښت ورکړي او ښه غوږ ورته ونیسي.
ـ د غوسې پر وخت ونه غږیږي، پریکړې ونه کړي؛ بلکې غلي وي.