ډېری کسان به مو لیدلي وي، چې نه ویل یې په خوله کې نه وي او نه شي کولای، چې چاته نه و وایی.
دا چې ولې ځینې کسان ( نه) نه شي ویلای لاملونه یې څه دي او څه باید وکړو چې نه ویل زده کړو په دې اړه په دې لیکنه کې معلومات تر لاسه کړئ.
( نه ) ویل هغه څه دي، چې ځینې وختونه په ځینې موضوعاتو کې ورته اړتیا پیدا کېږي او نه باید وویل شي.
په ځینې مسایلو کې باید ځان ته (نه) وویل شي او په ځینې مسایلو کې باید نورو ته نه وویل شي.
ځان ته (نه) ویل: کله موږ له ځان سره دا پریکړه وکړو، چې نور به دا کار نه کوو؛ خو کله یې چې وخت را ورسېږي بیا هغه کار کوو، ځکه ځان ته (نه) نه شو ویلای، ځکه موږ د ځان مخه نه شو نیولای او د ځان په مقابل کې مو (نه) ویل نه دی زده.
لکه: کله چې ځینې کسان له ځان سره دا پریکړه وکړي، چې نور به وخت نه ضایع کوم، له دې پریکړې سره سره بیا هم وخت ضایع کوي او خپله دا ژمنه هېروي او د خپلو بې ځایه کارونو په مقابل کې (نه) نه شی ویلای.
د نورو په مقابل کې نه ویل: ځینې وختونه بیا داسې وي، چې موږ باید نورو ته (نه) و وایو. هغه مهال له نورو سره مرسته وکړئ او د هغو غوښتنو ته مثبت ځواب و وایئ، چې تاسې د هغه کار د کولو توانایي ولرئ او هغه کار وکړئ شئ.
که مو یو کار په وس کې نه وي او یا د هغه کار کول تاسې ته ستونزمن وي او یا مو هم په زیان وي، بیا د هغو کسانو په مقابل کې (نه) و وایئ.
ځینې کسان به مو لیدلي وي، چې یو کار یې په وس نه وي پوره او یا یې هم نه شي کوی، خو (نه) نه وایي، ځکه نه ویل یې نه وي زده، دا چې ولې (نه) نه شي ویلای ځینې لاملونه یې دا دي:
۱ـ ځان ته خپل چاری فکر کوي: ځینې کسان داسې فکر کوي، چې که ( نه) ځواب ورکړم، دا به ښه کار نه وي، دا خپل چاري دی دا یو ناسم کار دی. یو له بل سره باید مرسته وکړو، یو د بل لاس نیوی وکړو. که نه ورته و وایم دا به وایي، چې څومره خپل چار دی. ماته به د یوه خپل چاري انسان فکر وکړي.
دا خپل چاري نه دی؛ هغه وخت انسان خپل چاری ګڼل کېږي، چې یو کار یې په وس پوره وي، نه د بل په زیان وي، او نه یې په خپل زیان وي که په دې حالت کې له چا سره مرسته و نه کړي. خپل چاری ګڼل کېږي.
۲ـ زما په (نه) ویلو به خوابدی شي: ځینې کسان بیا داسې فکر کوي، چې که (نه) ورته و وایم، دا به خوابدې یا خوابد شي. اړینه نه ده، چې په هر موضوع دې یو انسان خوابدی شي. که مو کوم کار په وس کې پوره نه وه او یا مو هم په زیان وه؛ په مقابل کې یې به زغرده د (نه) ځواب ورکړئ.
دا اړینه نه دی، چې ټول دې له تاسې راضي وي او تاسې د دې له پاره چې څوک در څخه خوابدي نه شي او تل ټول خوشحاله وساتئ، خپل ژوند په دې موضوع خراب کړئ.
کله مو چې چاته د (نه) ځواب ورکړ، د دې له پره چې خوابدي نه شي، لنډ لامل یې ورته و وایئ او لنډه توضیح ورکړئ.
ډېرې توضیح ورکولو او زیاتې بخښنې غوښتنې ته هم اړتیا نشته؛ ځکه تاسې کومه تېروتنه نه کوئ، هغه کار کوئ، چې باید یې وکړئ.
۳ـ له حده ډېر مهربانه خلک هم (نه) نه شي ویلای: ځینې خلک له نورو سره له حده ډېره مهرباني او خوا خوږي لري.
د دوی دا مهرباني هم د دې لامل کېږي، چې ونه شي کولای، چاته (نه) و وایي. دوی تل د خپلې مهربانۍ له امله چاته (نه) نه وایي، که هغه کار یې په خپل زیان هم وي.
هڅه کوي، چې د نورو د خوشحالۍ له پاره په هر ډول چې وي هغه کار وکړي.
۴ـ د ځان د لوړ ښودلو له پارره (نه) نه وایي: ځینې کسان بیا داسې وي، چې ځان ډېر لوړ نیسي، که یې کوم کار په وس پوره هم نه ويۍ او یا یې نه شي کولای؛ بیا هم چاته (نه) نه وایی او یو کس غولوي، چې نن یې درته کوم او سبا یې کوم. دا یو ډېر ناوړه عمل دی، که مو د یو چا له پاره یو کار کولای شو، ورته وایې کړئ، که مو نه شوای کولای و وایئ، نه یې شم کوی. موږ په پښتو کې یو متل لرو، چې وایي: (له سلو هو نه یوه نه ښه دی.) دې ته اړتیا څه ده، چې یو کس ته د درواغو وعدې ورکوئ او غولوئ یې په دې خاطر چې ته کم را نه شي. له ځینې کسانو سره دا یو ناسم فکر دی، چې له امله یې چاته (نه) نه وايي.
کله چې اړتیا پېښېږي، چې نورو ته باید (نه) و وایئ؛ نو باید (نه) ورته وویل شي. له دې مه ویریږئ، چې که (نه) ورته و وایم ماته به څوک خپل چاری و وایي او یا به هم د مقابل لوري د خوابدۍ لامل شي.
مه هم دا فکر لرئ، چې که (نه) ځواب ورکړم زه به ورته کم راشم، بلکې په هغه صورت کې تاسې کم راځئ او تاسې په ټولنه کې په یوه درواغجن او دوکه باز معرفي کېږئ، چې خلکو ته د درواغو وعدې ورکړئ. دا اړینه نه دی، چې تاسې تل باید د نورو خبرو او غوښتنو ته مثبت ځواب و وایئ، د (نه) ویلو په صورت کې باید (نه) ورته و وایئ.
ځینې وختونه (نه) ویل اړین وي او باید (نه) وویل شي، نو له (نه) ویلو څخه مه ویریږئ او د (نه) ویلو په وخت ځواب ورکړئ.