ژباړه: حمیدالله حمیدي
انسانان طبیعتآ پاک، ښایسته او ښایسته ځایونه او دغه راز تازه، پاکه او ملایمه هوا خوښوي، خو له بده مرغه اوس د نړۍ ډېری سیمې خپله د انسانانو په لاس په داسې ځایونو بدلې شوې دي، چې ورځ تر بلې په کې ژوند کول سختېږي. له دې سره سره لا هم په نړۍ کې کاملا پاکې سیمې پیدا کېږي، چې له ځینو یې دلته یادونه کوو.
د یوه ښار د پاک ساتلو لپاره د ښاروالۍ تر قوانینو عملي کولو لږ نورې هڅې ته هم اړتیا شته چې ښاریان یې باید عملي کړي. پر ښاروالۍ سربېره د عامو خلکو دنده ده چې د ښار په پاکوالي کې مرسته وکړي، تر څو یو ښایسته او پاک چاپېریال ولرو. په دې لیکنه کې هغه ښارونو ته اشاره شوې ده چې د ښارونو په پاکوالي کې د خلکو هڅو او کار رنګ راوړی تر څو خپلو نورو هېواد والو ته له دوړو او چټلیو پاک ښار ډالۍ کړي.
۱- زوریخ، سوېیس
راځئ دغه لیکنه پر یوه داسې ښار پیل کړو چې په زرغونوالي او پاکۍ کې یې نړیوال شهرت خپل کړی دی. د زوریخ ښار ۴۰۰ زره نفوس لري چې ډېری وګړي یې د حمل و نقل لپاره له بایسکیل څخه کار اخلي. او په ورځنیو چارو کې له داسې توکو کار اخلي چې بیا بیا وکارول شي او تر ټولو ښه کار یې دا دی چې لویې لارې یې له ښاره ډېرې لرې تېرې کړې دي، داسې چې نه د موټرونو غږ او نه یې هم دود د خلکو لپاره مزاحمت کوي.
۲- ولینګټون، نیوزلینډ
ولینګټون د نیوزلینډ پلازمېنه او تر ټولو ستر ښار دی. دغه ښار د سیل او چکر لپاره څو ځایونه لري، چې تر اوسه په ښه ډول ساتل شوي دي او ولینګټون ښار بیا د نړۍ په پاکو ښارونو کې هم راځي. ددغه یو پر درې برخه خلک د انجن لرونکو وسایلو پر ځای له عادي نقلیه وسایلو څخه کار اخلي، چې د ښار په پاکوالي کې یې مثبت رول لوبولی دی.
۳- افران، مراکش
په افریقایي ښارونو کې چې کولی شو د پاکو ښارونو په ډله کې یې حساب کړو، افران یې ښه مثال او تر ټولو مشهور دی. په دې ښار کې هېڅ صنعتي فافریکه نشته، هوایې ښکلې ده، اوبه یې پرېمانه دي او ګڼې زرغونې سیمې لري. دغه ښار ژمی ډېرې واورې پوښلی وی همدا لامل دی چې د سکي لوبې لپاره له بېلا بېلو سیمو ګڼ خلک ورځي.
۴- اسلو، ناروې
اسلو د ناروې پلازمېنه او د نړۍ تر ټولو ګران بیه ښار بلل کېږي. خو هغه کسان چې په دې ښار کې د اوسېدو امکانات ولري، پاکه هوا او ښکلې فضا یې بې مثاله ده. دا چې ددې ښار په نېږدې ځایونو کې حمل و نقل لپاره له عادي او بې ماشینه وسایلو کار اخیستل کېږي، نو د هوا له پاکولي سره یې ډېره مرسته کړې ده. که تاسو اسلو ښار ته ولاړ شئ په اسانۍ سره به دغه ډول وسایلو ته لاس رسی ولری. Readers Digest مجلې په ۲۰۱۷ کال کې اوسلو د نړۍ دویم پاک ښار معرفي کړی و.
۵- ال هیرو، اسپانیا
ال هېرو په اصل کې د ښارونو په ډله کې نه راځي، ځکه دا یوه جزیره ده چې په اسپانیا پورې اړوندېږي. خو دا چې سږ کال یې د پاکوالي له نظره د خلکو پام ور جلب کړی و، دې لېست ته یې لاره موندلې ده. یوازې سږ کال ال هېرو د خپلې طبیعي انرژۍ په وسیله ددې ښار ۷۰۰۰ کسانو ته څلور وېشت ساعته برېښنا برابره کړې وه. دغه ښار لویې شنې غونډۍ او ګڼ ځنګلونه هم لري، چې د هوا پر پاکولي سر بېره یې ځانګړې ښکلا هم رامنځ ته کړې ده.
۶- فرایبورگ، آلمان
دغه ښار د ۲۲۰ زره نفوس په لرلو سره د المان تر ټولو ګرم او لمر لرونکی ښار شمېرل کېږي. پر دې سره بېره، پاکې جادې، ښکلي پارکونه او تازه هوایې د خلکو لپاره یو بل نعمت دی. فرایبورګ د نړۍ د هېوادونو په پاکو سیمو کې ځانړی نوم لري.
۷- ټورنټو، کانادا
ټورنټو د خلکو لپاره یوه نمونه کېدای شي چې له ګڼ نفوس سره سره بیا هم یو لوی ښار پاک ستاتل کېدای شي. ټورنټو لکه څه ډول چې په چټکۍ سره د ودې په حال کې دی، مسوولین یې توانېدلي، چې د ګل خانه یي ګازونو په کموالي هم بریالي شي. دغه ښار د حمل و نقل لپاره ځانګړی او پېچلی سېستم لري، چې د ښار له پاکوالي سره یې خوار مرسته کړې ده.
۸- آمستردام، هلنډ
امسټردام په ټول ښار کې ۶۰۰کرایي بایسکلونه لري، چې اوس په نړۍ کې د بایسکېل سوارانو په ښار هم مشهور شوی دی. دغه څه د ښار له پاکوالي سره خورا مرسته کړې ده. امسټردام په ۲۰۱۲ کال کې د (Economist Intelligence Unit ) بنسټ لخوا د ژوند کولو لپاره تر ټولو مناسب ښار هم بلل شوی و.
۹- بریزبن، استرالیا
د اسټرالیا ډېری ښارونه پاک او د ژوند کولو لپاره خورا مناسب دی. خو دا چې ولې بریزبن ډېر مشهور دی، دا ځکه چې له لوی والي او دوه اعشاریه درې میلیون نفوس سره سره بیا هم د پاکو ښارونو په ډله کې راغلی دا یې د اوسېدونکو کمال دی، چې د خپل ښار پاکوالي ته ځانګړې پاملرنه کوي او د خپل کور په سترګه ورته ګوري.
۱۰ پورټلند، اورگون، د امریکا متحده ایالات
پورټلنډ له دې کبله د پاکو ښارونو په ډله کې راغلی، چې د پلي تګ لپاره پراخې او اوږدې لارې لري، چې د همدې لارو د لنډولو لپاره خلک له بایسکلونو څخه کار اخلي او د پلي تګ تر څنګ چې د روغتیا لپاره ګټور بلل کېږي په تلو تلو کې خلک د ښایسته او شنه چاپېریال څخه هم خوند اخلي. دغه ښار د سیل او چکر لپاره ډېرې شنې سیمې لري، چې لږ تر لږه ۴ زره هکتاره ځمکه پکې یوازې د پارک لپاره ځانګړې شوې ده.
۱۱- استکهلم، سویډن
استکهلم د نړۍ یو له پاکو پلازمېنو څخه شمېرل کېږي چې په ۲۰۱۲ کال کې یې د EU د اروپا د شنو پایتختونو د کمېسون جایزه هم تر لاسه کړه او د اروپا د لومړني او پاک پایتخت لقب ورکړل شو. په دغه ښار کې د پاکوالي لپاره پراخ کمپاین پیل شوی او هر څوک ورته د خپل اصلي کور په سترګه ګوري او د پاکولو لپاره یې هڅه کوي او خپل مسوولیت یې بولي.
۱۲- ناتینگهام، بریتانیا
برېتانیا هم د هغه هېوادونو په ډله کې راځي چې ګڼ ښارونه او جادې یې پاکې او د یوه ښه چاپېریال درلودونکې دي. له دې ښارو یو هم ناتینګهام دی، چې د انګلستان په مرکز کې پروت دی. ددغه ښار پر دېوالونو د ښار د پاک ساتلو لپاره پراخ کمپاین شوی دی چې په ۲۰۱۴ کال کې یې د نړۍ د پاکو ښارونو جایزه هم تر لاسه کړې ده.
۱۳- کوبه، جاپان
کوبه د جاپان د پاکو ښارونو په ډله کې راځي چې د کثافات دانیو لپاره یې پرمختللی سېستم جوړ کړی دی. ددې ښار لویې جادې او سیمې ډېرې پاکې دي، داسې چې فکر به وکړې هېڅ انسان په کې ژوند نه دی کړی او یا همدا اوس د کومو ځانګړو مراسمو لپاره پکې تیاری نیول شوی دی. که څه هم چې دغه ښار پنځه اعشاریه یو میلیون نفوس لري، خو بیا هم په کې د ژوند کولو لپاره پراخ امکانات په پام کې نیول شوی دی او خلک د ښار د پاک ساتلو سره ډېره مینه لري او خپله وجیبه یې بولي.
۱۴- لوکزامبورگ
د لوګزامبورګ ښار د اروپا د شنه ښار په نامه هم مشهور دی. دغه ښار پراخې تاریخي سیمې او ګڼ شنه ځنګلونه لري، چې تېر کال د نړۍ درېیم پاک ښار پېژندل شوی و.
۱۵- کلگري، کاناډا
کلګري د ځینو ځانګړو دلیلونو له مخې په وروستیو څو کلونو کې کال په کال د پاک ښار په توګه پېژندل کېږي. ددې ښار د اوسېدونکو لپاره پنځه شیان د یوه اصل په توګه ورزده کېږي تر څو خپل ښار پاک وساتي چې په ریښتیا سر هم دغه پنځه اصلونه چې تر ټولو مشهور اصل یې د فاضلابو لپاره د یوه منظم سېستم جوړل دي، د ښار په پاکوالي کې خورا مرسته کوي.
۱۶- سنگاپور
سنګاپور یوازنی جزیره لرونکی ښار دی چې د ځینو سختو قوانینو په لرلو سره توانېدلي یو پاک ښار ولري. په دغه ښار کې د ژاولو ژول په کلي توګه منع دي. د ښار په سلو کې لسمه برخه د شنو او تفریحي پارکونو لپاره ځانګړې شوې ده او خلک یې مکلف کړي، تر څو خپل ښار پاک وساتي.
۱۷- کوریتیبا، برازیل
که څه هم چې برازیل د پاکو هېوادونو په ډله کې نه راځي، خو د کورتیبیا ښار بیا په دغه هېواد کې استثنا دی. ددغه هېواد محلي دولت خلک د ښار په پاکولي مجبور کړي دي او د هرې هغې تېروتنې لپاره یې ځانګړي شرایط، قوانین او جریمې وضع کړې دي، چې د چاپېر یال د ککړتیا لامل کېږي. هغه کسان چې د ښار پاکوالي ته پاملرنه کوي هڅول کېږي او په ورځني ډول ۷۰ کثافات دانۍ په دغه ښار کې کارول کېږي چې د شپې لخوا یې ټولې بېرته پاکېږي او پر خپل ځای اېښودل کېږي.
۱۸- ژینیوا، سوئیس
ژینیوا یو له شتمنو، ګرانو او امنو ښارونو دی، چې د ژوند لپاره خورا مناسب دی. یوه بله ځانګړنه هم لري، هغه دا چې د ډېر پاکوالي له کبله اوس د ژینیوا ښار د نړۍ په پاکو ښارونو کې راځي. په دغه ښار کې یوه ځانګړې نړیواله اداره کار کوي، چې یوازنۍ دنده یې د ښار پاکولی ته پاملرنه کول دي اوبس.
۱۹- وین، اتریش
وین چې د اتریش تر ټولو لوی ښار او پلازمېنه ده د ۸ اعشاریه ۱ میلیون نفوس په درلودلو سره یې خپل ځای د پاکو ښارونو په نوملړ کې لا هم ساتلی دی. په دغه ښار کې ډېره پانګونه د کثافات دانیو په رغولو شوې ده. په دې ښار کې داسې کثافات دانۍ جوړې شوې دي چې د اړتیا پر مهال ترې د سړک ګټه هم اخیستل کېږي.
۲۰- کپنهاگن، ډېنمارک
کپنهاګن د ډېنمارک پلازمېنه ده، چې په نړۍ کې د پاکو او شنه طبعیت په درلودلو سره شهرت لري. ددغه ښار مسوولینو د خپلو ژمنو د عملي کولو له کبله په ۲۰۱۴ کال کې د درېم ځل لپاره د نړیوال شنه اقتصاد لقب په خپلولو سره د نړۍ لومړنی شین ښار وپېژندل شو.
۲۱- شیکاګو، ایلینویز، د امریکا متحده ایالات
شیکاګو د ۷ اعشاریه ۲ میلیون نفوس په درلودلو سره د امریکا درېیم لوی ښار بلل کېږي. له دې سره په څنګ کې د نړۍ د پاکو ښارونو په ډله کې هم راځي. ددې ښار په ۱۸۶ زره متره مربع ځمکه کې داسې شنه شیان کرل کېږي، چې د ښار له پاکوالي سره مرسته وکړي. خلک دې ته هڅول کېږي، تر څو د انجن لرونو نقلیه وسایلو پر ځای له داسې وسیالو کار واخلي، چې د ښار هوا ککړه نه کړي.
۲۲- هامبورک المان
هامبورک د المان دویم لوی ښار دی. کلونه کېږي چې دغه ښار د خپل پاکوالي له کبله تقدرېږي او جایزې اخلي. ددغه ښار د ښاروالۍ مسوولینو پرېکړه کړې ده چې تر ۲۰۵۰ کال پورې به په دغه ښار کې د CO2 ګاز تر ۸۰ سلنې پورې راکم کړي. دغه راز ددغه ښار مسوولینو یوه طرحه هم جوړه کړې ده چې له مخې به یې ددې ښار هېڅ وګړی د انجن لرونکي نقلیه وسایلو لپاره اړتیا پیدا نه کړي.