لیکنه: قطار ظفري
د شخصيت تعريف په اروا پوهنه کې ډېر مشکل ګڼل شوی دی، زه نه غواړم دلته د هغه په مفهوم باندې زياته رڼا واچوم، بلکې دلته د شخصيت يوازې په هغو ځانګړتیاوو بحث کېږي، چې دي وه ښوونکي د برياليتوب او اغیزناکتوب لپاره غوره ګڼل شوې وي.
تر لاسه شوي شواهد څرګندوي، چې د يوه ښوونکی لپاره شخصيت ډېر زيات ارزښت او اهميت لرونکی دی.
همدا شان يوله هغو مقدماتي خصوصياتو څخه، چې د ښوونکو د روزنې ټولې موسسې يي د يوه غوره ښوونکې لپاره اساس او بنسټ ګڼي غوره شخصيت دی، همدارنګه يو زيات شمېر نور ليکوالان او د پوهې خاوندان ښه شخصيت د يوه ښوونکی د برياليتوب لپاره ډېر مهم ګڼي.
همدا شان يو پوه ايليوت داسې وايي:
«د يوه ښونکې يو ډېر لوړ او عالي صفت د هغه د ورځينو عادي کارونو په سرته رسولو پورې مربوط نه؛ بلکه د ده په هغه قدرت او توان پورې ارتباط لري، چې خپل زده کوونکي د خپل ذهني او اخلاقي شخصيت او د ځان د مثال به ترڅ کې رهنمايي او تشويق کړي.
نو له همدې کبله يو د لوړ نظر خاوند ښوونکي د شخصيت ارزښت او اهميت په پام کې نيسي او هم کله، چې خپل شخصي مناسبت او په ښوونه کې خپله ممکنه بری تر قضاوت او ارزيابي لاندې نيسي د شخصيت مطالعی ته ژور پام اړوي.
د موضوع د يو څه روښانولو لپاره شخصيت په دی ډول تعريفوو؛ شخصيت د يوه سړي د جسمي، ذهني، اجتماعي، روحي او عاطفي اړخونو هغې مجموعې ترکيبي کليت دی، چې په يوه چاپيريال او ټولنه کې ، د هغه د انطباق څرنګوالی ټاکي. ويل شوي دي، چې شخصيت د چاپيريال د زرګونو اغېزو په وړاندې د شخص زرګونو عکس العملو نو رېزېدنه دی، کله، چې د يوه ماشوم او يا هم د يوه رسېدلي سړي غوښتنې تمايلونه او محرکونه د هغه د چاپيريال د قواوو سره په تماس او ارتباط کې راځي د هغه شخصيت هم رامنځ ته کېږي.
د موضوع د مطالعې د اسانولو لپاره موږ کولای شو د يوه ماشوم او يا د بل هر سړي شخصيت د فردي شوي، خصلت او کړو وړو خصوصيات ته شاملو وګڼو، خو د دې سره سره دغه خصوصيات په ځانګړي توګه نه څرګنديږي، بلکه يو پر بل باندی متقابل تاثير لري.
د شخصيت په جوړولو کې بيکتريو (bektterw) دغه څوارلس عوامل مهم بولي:
1 – ديو چا پاملرنه
2ـ د يو چا عاطفي تمایلات او عکس العملونه
3 ـ د يو چا روحي، فزيکي يا په بله ژبه د هغه هيله او توقع
4ـ د يو تن اخلاقي خصوصيات او يوه سازماني مقام ته احترام درلودل
5ـ د يو ه تن وجدان
6ـ د يو تن ايديالونه او عقيدي
7ـ ديوه تن پوهه
8 ـ عقلی ذهنيتونه
9ـ مذهبی اعتقاد
10 – ذکاوت
11 – تصور او حافظه په ځانګړي توګه د ليکلو او په ياد راوړلو عادتونه
12ـ د ظرافت درلودل
13ـ تعقل، تقکر او قضاوت کول
14ـ خپل ځاني توب
لکه په هغه شان، چې په پورته توګه، د یوه پوه له نظره د شخصيت عوامل ذکر شول، اوس دغه ډول صفتون انطباق او سازش کول .
1. مرغوبيت ، شخصی بهه .
2. دمينې او علاقی پراخوالی (دوګړو ، دمسلک او د زده کوونکو سره )
3. احتياط (سموالی ، قاطعيت ، مشخصوالی ، )
4. پام کې لرنه (هڅونه ، در ناوی ، لطف مهربانی )
5. همکاري (مرسته کول ، وقاداری )
6. ارتباطيت (منظم والی )
7. رغبت لرل (ويښوالی ، ژوندی روحيه ، تشويق )
8. صراحت.
9. ښه قضاوت کول (سم انتخاب کول، اټکل کول، جرئت، ذکاوت
10. روغتيا
11. رښتينوالي
12. مهارت (صبر ، حوصله (مداومت )
13. لېډرشيپ (دينتکار په خپل ځان باور لرل )
14. حالب (ښه روش لرل، خوښي او خوشحالي، نيکبيني، ظرافت درلودل، اجتماعيت خوښوونکی غږ )
15. پاکي او نظافت (سپڅلتيا )
16. د ازاد قضاوت او نظر لرل
17. اصليت (تصور، بډای والی )
18. ارتقايي هيله (لوړې هيلې لرل )
19. چټکتيا ( دنده پېژندل، وخت پېژندل )
20. اصلاح او سمون ( عموميت، ښه ذوق، تواضع، اخلاق، سادګي )
21. علميت (ذهني کنجکاوي )
22. خپل ځاني کنټرول ( ارامتيا، مناعث شوق )
23. اقتصادي هوښيارتيا
24. پياوړتيا (تصميم نيول، ثبات، هدفمندي )
اوس هم دلته په لاندې توګه هغه خصوصيات او صفتونه ذکر کيږي، چې د زده کوونکو او زده کړیالانو له خوا د ښوونکو لپاره غوره او په زړه پورې ګڼل شوي وي:
1. ښه طبيعي بڼه ،مهرباني، صبر او حوصله
2. بيطرفي
3. د صريح توضيح کولو قابليت
4. دسپلين يا انضباط
5. د مضمون پوهه
6. په نمرو ورکولو کې عدالت
7. د ظرفيت احساس
8. د ټولګي څخه د باندې د زده کونکو او زده کړیالانو سره مرسته کول.
9. د زده کوونکو او زده کړیالان پېژندنه.
10. د زده کوونکو او زده کړیالان د مينې راجلبولو پوهه.
11. صداقت.
12. ښه قضاوت.
13. ښه شخصيت.
14. دښوونځی او پوهنتون روحيه ساتل.
15. د کورنيو دندو په ورکولو کې قاطعيت او صراحت.
16. مهم او غير مهم تشخيص کول.
17. باور لرل.
18. لېدر شيپ.
19. هيڅ کله د زده کوونکو او زده کړیالانو په غلطيو او تیروتنو باندې خندا نه کول .
20. نظافت ساتل.
21. عمومي پوهې او دمضمون د پوهې لرل .
22. د خپل مضمون سره مينه لرل .
23. ښه غږ درلودل.
24. د ټولګې د قدرت او توان پېژندل.
25. د سلا او مشورې ورکولو توان لرل.
26. د زده کونکو او زده کړیالانو هر ډول کمزورتياوې ورپه ګوته کول
27. په سمه توګه د ژبې کارول .
28. د مطالعې څخه نظارت کول او د مطالعې د وختونو لپاره اجازه ورکول
29. دکورنيو شرايطو پېژندل .
30. دزيات شمېر ازموينو اخستل .
31. منظموالی او د قواعدو په کار وړل .
32. د زده کوونکو او زده کړیالانو نظر اخېستل.
33. مناسب لباس اغوستل .
34. همکاري او مرسته کول .
