ژباړه: حمیدالله حمیدي
ځیګر د حیاتي غړو له ډلې شمېرل کېږي چې ګڼې دندې ترسره کوي. د بېلګې په توګه: وینه تصفیه کوي، وينې ته له جذب شویو موادو څخه مضر توکي بېلوي او د ځیګر اړوند هورمونونه تولیدوي. که ځیګر زیانمن شي نو خپله دنده سمه پر مخ نه شي بېولی او له همدې کبله انسانان له ګڼو ناروغيو سره مخ کېږي.
غیر سالم غذایي رژیم او د ژوند نامنظه تګلاره د ځیګر د ناروغیو اصلي لامل کېدای شي. د خواشینۍ وړ خبره دا ده چې د ځیګر د ناروغیو درملنه په سختۍ کېږي او ډېر کله ان د درملنې وړ هم نه وي. نو ښه ده چې د روغتیا لپاره یې دغه ټکي په پام کې ونیول شي:
۱- د ډېرو خوږ له خوړلو دډه وکړئ
له کچې ډېر خواږه نه یوازې د غاښونو لپاره، بلکې د ځیګر لپاره هم زیان رسوونکي دي. ځیګر د فرکټوز په نوم خواږه پر غوړو بدلوي. کله چې ډېر تصفیه شوي خواږه او هغه شربت وخوړل شي چې په زیاته کچه فرکټوز لري، په ځیګر کې د زیاتو غوړو د تولید لامل کېږي چې په پایله کې د ځیګر ناروغۍ زيږوي. وروستیو څېړنو ښودلې چې ډېر خواږه د هغو کسانو لپاره چې وزن یې کم هم وي د الکولو په څېر زیان پېښولی شي. نو هڅه باید وشي چې له ډېرو هغو خوړو چې د خوږو کچه پکې لوړه وي ډډه وشي.
۲- یوناني درمل را کم او په خپل سر یې مه خورئ
یوناني درمل که څه هم چې په پوره طبيعي ډول جوړ شوي وي، کېدای شي د ځیګر لپاره زیان پېښ کړي. تاسو به لیدلي وي چې زموږ ډېری هېوادوال له دې ډول درملو ګټه اخلي او ان د روغتیا وزارت هم د دې ډول درملو پلورونکو ته د کار اجازه ورکړې ده.
څېړنو ښودلې، دا چې په دې ډول درملو کې د بېلا بېلو بوټو د یو ځای کېدو انډول په پام کې نه وي نیول شوی، نو کېدای شي ځیګر ته زیان واړوي او د تور یا هم سپین زېړي لامل شي. په ډېری هېوادونو کې د دې ډول درملو کارول بېخي بند شوي دي، خو په ځینو هېوادونو لکه هند او نورو کې لا هم له یوناني درملو څخه ګټه اخیستل کېږي او کارونه یې پر یوه دود بدله شوې ده. له ډاکټرانو سره تر سلا پرته د طبيعي او يوناني درملو له کارولو ډډه وکړئ.
۳- هڅه وکړئ وزن مو را کم شي
ښايي ډېرې وازګې د ځیګر په سلولونو کې ځای ونیسي او د ځیګر د غوړوالي لامل شي چې دا خپله د ځیګر لویه ناروغي بلل کېږي. د وخت په تېرېدو سره کېدای شي ځیګر وپړسېږي، کلک شي او جوړښت ته یې زیان ورسېږي. ډاکټران دې ناروغۍ ته د ځیګر خوړینېدل وایي. د وزن زیاتوالی او په کوچنيوالي کې پر شکرې ناروغۍ اخته کېدل د ځیګر خوړینوالي ته لاره هواروي. سالم غذایي رژیم او ورزش کولی شي چې له دې ناروغۍ مو وژغوري.
۵- هغه نوشابې چې ډېر ګاز لري کمې یې وڅښئ
څېړنو ښودلې چې پر الکولو سربېره نوشابې هم د دې لامل کېږي چې تاسو د ځیګر د غوړوالي پر ناروغۍ اخته شئ. که څه هم چې په دې برخه کې لا څېړنې روانې دي، خو همدا څېړنې هم د دې دليل کېدای شي چې د دغه ډول نوشابو له څښلو ډډه وکړئ.
۶- د درد ارامونکي درمل ډېر مه کاروئ
مسکن درمل، چې اېسټامینوفين لري، که له کچې ډېر مصرف شي ځیګر ته زیان رسوي. ډېری کسان دغه ډول درمل کاروي، خو له زيانونو يې خبر نه دي. که دغه درمل د زکام له درملو سره يو ځای وکارول شي نو زيان یې لا ډېرېږي؛ ځکه کوم درمل چې د زکام لپاره کارول کېږي هغه هم په زیاته پیمانه اېسټامینوفين لري.
۷- هغه خواړه چې ډېر سره شوي وي ځان ترې وساتئ
سره کړي خواړه د ځیګر لپاره زیان رسوونکي دي. هغه خواړه چې ډېر سره شوي وي، په وینه کې د مضرو غوړو کچه لوړوي، چې د ا خپله د ځیګر لپاره لوی زیان پېښوي. دغه راز کله چې په بازار کې تیار پاخه شوي او پېک شوي خواړه اخلئ، د غوړو اندازه یې وګورئ.
۸- کارولې شوې ستنې مه کاروئ
د خلاصې شوې او مشترکې ستنې کارول هم کېدای شي د ځیګر لپاره ګواښ پېښ کړي. په اصل کې ستونزه په ستن(د پیچکارۍ ستن) کې نه، بلکې د هغې په کارولو کې ده. که ستن د هپيټایټ پر ویروسونو ککړه وي، په ډېرې اسانۍ سره د وینې له لارې خپرېدای شي. ان که یو ځل هم دغه پېښه تکرار شي هرو مرو مو وینه چک کړئ څو ډاډه شی.
۹- الکول خو بیخي مه څښئ
جوته خبره ده چې الکول په ټوله کې د روغتیا لپاره زیان رسوي، خو په ځانګړي ډول لومړی ځیګر له منځه وړي. د الکولو کارول مو په ډېرې اسانۍ سره د ځیګر پر ناروغۍ اخته کولی شي. که غواړئ چې روغتیا مو تضمین وي، بد عادتونه پرېږدئ او د ژوند کولو غیر سالمه تګلار مو همدا نن بدله کړئ.
