لیکنه: سید منصور هاشمي
ننګرهار کې هاشمي خپرندويي ټولنې د سیداصغر هاشمي د تیزس لیکنې لارښود اثر چاپ کړ.د تیزس لیکنې لارښود اثر د موضوع په نظر کې نیولو سره په لویو او کوچنیو سرلیکنو وېشل شوې ده. د معنوي جوړښت له مخې لوی عنوان، لوی سرلیکونه او کوچني سرلیکونه یې د رنځیر په شان ساختماني او محتواییز توازن او برابروالی لري. په تیزس لیکنه کې د موضوع په تړاو زښت ډېر سرلیکونه د موضوع په اړه شته، چې څو یې دا دي:(د تیزس پېژندنه، د تیزس ارزښت او هدف، د ښه تیزس ځانګړنې، د منځپانګې له مخې د تیزس ډولونه، د تیزس ساختماني جوړښت، د تیزس معنوي جوړښت، د تیزس کمیت مهم دی، که کیفیت؟، د تیزس لپاره د نوې موضوع غوراوی، د تیزس لپاره د ناسمې موضوع غوراوي ستونزې، د څېړونکي او تیزس په اړه اړینې لارښوونې، د تیزس خاکه جوړول، د تیزس معیاري جوړښت، د تیزس غیر معیاري جوړښت، د تیزس لیکلو لارې چارې، په تیزس لیکلو کې د عصـري وسایلو ګټه اخېستنه، په تیزس لیکنه کې د ماخذونو ارزښت، د تیزس اصلي او فرعي مواد، په تیزس لیکنه کې مادي او معنوي ستونزې، په تیزس لیکنه کې مادي او معنوي امکانات او داسې نور…) سرلیکونه شته.
د نویو علمي پرمختګونو سره ماسټري او تیزس لیکنه پیدا شوه او همدارنګه کله کله ځینې دوستان د تیزس لیکنې په برخه کې د ځینو ستونزو سره مخامخېږي، نو ځکه مې اراده وکړه، چې د تیزس لیکنې لارښود په برخه کې یوه اثر ولیکم. د موادو پیدا کول، ډله بندي، لوستل، یاداشتونه اخېستل، مشورې کول، لړلیک جوړول او داسې نور زمالومړنۍ ذهني طرحه وه.پښتو ژبه کې تیزس لیکنه نوې موضوع ده، نو له همدې امله لوی ارزښت یې په دې کې دی، چې پښتو ژبه کې به یوه تشه ډکه شي او د ماسټرۍ دورې محصلانو سره به تیزس لیکنه کې زیات وکم مرسته وکړي.
په اثر کې لاندې سرلیکونه شته:
د پیل خبرې……………………………………………….. ۱
سریزه……………………………………………………… ۲
د موضوع طرحه…………………………………………….. ۲
د موضوع ارزښت……………………………………………. ۳
د موضوع هدف…………………………………………….. ۳
د موضوع پوښتنې…………………………………………… ۳
د موضوع شالید(پس منظر)………………………………….. ۴
د موضوع ستونزې…………………………………………… ۴
د موضوع کلیدي اصطلاحات…………………………………. ۴
د موضوع مېتود…………………………………………….. ۴
د تیزس لغوي او اصطلاحي پېژندنه……………………………. ۵
د تیزس لیکنې ارزښت……………………………………….. ۷
د تیزس هدف………………………………………………. ۸
د تیزس ځانګړنې……………………………………………. ۸
د منځپانګې له مخې د تیزس ډولونه………………………….. ۹
د تیزس لیکنې طرحه………………………………………… ۹
د تیزس لیکونکي ځانګړنې…………………………………… ۱۱
د تیزس جوړښتونه…………………………………………… ۱۲
الف. د تیزس بڼه ييز جوړښت………………………………… ۱۲
ب.د تیزس معنوي جوړښت…………………………………… ۱۵
د تیزس لوی سرلیک………………………………………… ۱۶
د تیزس لیک لړ…………………………………………….. ۱۷
د تیزس د پیل خبرې………………………………………… ۱۸
د تیزس سریزه……………………………………………… ۱۹
د تیزس اصلي موضوع……………………………………….. ۲۰
د تیزس پایله……………………………………………….. ۲۰
د تیزس وروستۍ نتیجه ګیري………………………………… ۲۱
د تیزس مناقشه…………………………………………….. ۲۱
د تیزس وړاندیزونه…………………………………………… ۲۲
د تیزس ماخذونه……………………………………………. ۲۲
په تیزس کې د موضوع په تړاو د تاریخي پس منظر ګټې…………. ۲۳
د تیزس لپاره مطالعه………………………………………… ۲۳
د تیزس کمیت مهم دی، که کیفیت؟………………………….. ۲۳
د تیزس لپاره د نوې موضوع غوراوی…………………………… ۲۴
د ناسمې موضوع د غوراوي ستونزې…………………………… ۲۹
د موضوع ټاکلو وسیلې………………………………………. ۳۳
د څېړونکي او تیزس په اړه اړینې لارښوونې…………………….. ۳۳
په تیزس کې لنډیز………………………………………….. ۳۴
د لنډیز ارزښت……………………………………………… ۳۴
په لیکنه کې د متکلم له فعلونو مخنیوی……………………….. ۳۴
د موضوع اړوند په اصطلاحاتو پوهیدل…………………………. ۳۴
په تیزس کې فکري قوت…………………………………….. ۳۵
په تیزس کې د اوږدو بیانونو ځان ساتنه………………………… ۳۵
په تیزس کې تحلیل او تفسیر…………………………………. ۳۶
په تیزس کې د القابو کارونه………………………………….. ۳۶
د تیزس خاکه جوړونه………………………………………… ۳۷
په خاکه کې د څپرکیو وېشنه…………………………………. ۳۸
د څپرکیو اوډون…………………………………………….. ۳۹
د لویو سرلیکونو اړیکه……………………………………….. ۳۹
د کوچنیو سرلیکونو اړیکه…………………………………….. ۳۹
د لوی عنوان له موضوع سره اړیکه…………………………….. ۳۹
د تیزس معیاري جوړښت…………………………………….. ۴۱
د تیزس غیر معیاري جوړښت…………………………………. ۴۲
د تیزس لیکلو لارې چارې……………………………………. ۴۳
کمپوټر…………………………………………………….. ۴۳
د تیزس سیمینار……………………………………………. ۴۴
د سیمینار ځانګړنې…………………………………………. ۴۵
د تیزس د موضوع ارایه کول………………………………….. ۴۵
په سیمینار کې د موضوع ترتیب………………………………. ۴۶
د سلایډونو ساختماني جوړښت……………………………….. ۴۷
د سلایډونو معنوي جوړښت…………………………………… ۴۷
د لیکلو مواد………………………………………………… ۴۷
په تیزس کې د ماخذ ښودنې ارزښت…………………………… ۴۸
د ماخذونو شمېر څومره اړین دي؟…………………………….. ۴۸
بې ماخذه لیکنې ته څېړنه ویلای شو او کنه؟…………………… ۴۸
د عمر او پوهې په لحاظ د کم عمره څېړونکيو له ماخذه ګټه………. ۴۹
د ماخذونو ډېروالی لیکنې ته قوت ورکولای شي او کنه؟…………. ۵۰
د ماخذونو ښودل او که نه ښودل کسر شان دی؟………………. ۵۱
په ماخذ ښودنه کې له صداقته کار اخلو او کنه؟………………… ۵۱
په ماخذ ښودنه کې امانت دارۍ ته پاملرنه کوو او کنه؟………….. ۵۲
په متن کې د ماخذونو د نه ښودنې ستونزې……………………. ۵۲
د یو اثره څو ځله د ماخذ په ډول ګټه اخېستلای شو؟……………. ۵۲
ماخذ ښودنه کې کوم ډول سبک سم دی؟……………………… ۵۳
د ماخذ ښودنې په برخه کې د اصل څېړونکي………………….. ۵۳
جدولونه او شکلونه………………………………………….. ۵۴
د موادو پیدا کول او ترتیبول………………………………….. ۵۴
د لیکوال ژبه……………………………………………….. ۵۵
د تیزس لیکنې ژبه باید څه ډول وي؟………………………….. ۵۵
په تیزس کې د لیک نښو کارول………………………………. ۵۶
په تیزس کې د نقل قولونو اخېستل……………………………. ۵۷
مستقيم نقل قول……………………………………………. ۵۸
د خلاصه کولو له لارې نقل قول………………………………. ۵۹
غير مستقيم نقل قول………………………………………… ۵۹
په تیزس کې له سرقې ځان ساتنه…………………………….. ۶۱
د موضوع لیکلو پیل…………………………………………. ۶۱
لومړنۍ اړتیاوې……………………………………………… ۶۲
له پیله تر پایه د لیکلو لارې…………………………………… ۶۳
د کار پيل………………………………………………….. ۶۳
په کار کې ابتکار……………………………………………. ۶۳
په ادبیاتو پوهیدل…………………………………………… ۶۸
د موضوع لیکلو په جریان کې د لارښود مشورې…………………. ۶۵
د ستونزو پیدا کول………………………………………….. ۶۵
د تیزس اهداف……………………………………………… ۶۶
د تیزس نتیجه………………………………………………. ۶۶
غوره شوې موضوع ته انتقادي کتنه……………………………. ۶۶
لیکل شوې موضوع ته بیا کتنه……………………………….. ۶۷
د تیزس پوښتنې……………………………………………. ۶۸
د تیزس فرضیه……………………………………………… ۶۹
د تیزس فرضیه جوړونه……………………………………….. ۷۰
د فرضيي بېلګه……………………………………………… ۷۱
د فرضيې ځانګړنې………………………………………….. ۷۲
په تیزس کې ناسمه فرضیه…………………………………… ۷۳
بیا کتنه او اصلاح کونه………………………………………. ۷۳
په تیزس کې انتقادي تفکر…………………………………… ۷۳
په تیزس کې د فکر مرحلې…………………………………… ۷۵
د فکر پیدا کول…………………………………………….. ۷۵
د فکر ترتیبول………………………………………………. ۷۵
د فکر بیانول……………………………………………….. ۷۵
په تیوري پوهیدنه او پلټنه……………………………………. ۷۶
په تکنالوژي پوهیدل………………………………………… ۷۶
د څېړنې صلاحیت درلودل…………………………………… ۷۶
اصلاح کونه………………………………………………… ۷۷
د تیزس لیکنې په وخت کې مرسته……………………………. ۷۷
الف. مادي مرسته…………………………………………… ۷۷
ب.معنوي مرسته……………………………………………. ۷۸
ج. مشورې…………………………………………………. ۷۹
مشاهده او نوښت…………………………………………… ۷۹
په تیزس لیکنه کې د مېتود ارزښت……………………………. ۸۰
په تیزس لیکنه کې د مېتود غوراوی…………………………… ۸۰
د تیزس په موضوع کې د څېړنیز ډول او مېتود اړیکې……………. ۸۱
د څېړنیز ډول، مېتود او موضوع اړیکې…………………………. ۸۲
په تیزس کې د څېړنې د ډولونو اړتیاوې………………………… ۸۵
د دلایلو راوړل………………………………………………. ۸۵
د د لایلو تائید………………………………………………. ۸۶
د دلایلو ردول………………………………………………. ۸۶
د تیزس پایله……………………………………………….. ۸۶
د کمیت او کیفیت له مخې مواد………………………………. ۸۷
د موادو پیدا کول……………………………………………. ۸۷
د موادو ډله بندي…………………………………………… ۸۸
الف. اصلي مواد…………………………………………….. ۸۸
ب. فرعي مواد………………………………………………. ۸۹
له پیله تر پایه منظم والی…………………………………….. ۹۰
د تیزس ساختماني برخې……………………………………. ۹۰
د متن د لویو سرلیکونو کچه………………………………….. ۹۱
د متن د کوچنيو سرلیکونو کچه……………………………….. ۹۱
د اصلي متن کچه…………………………………………… ۹۱
له پیله تر پایه د تیزس شکلي جوړښت اړیکې…………………… ۹۱
پایله……………………………………………………….. ۹۲
وروستۍ نتیجه ګیري………………………………………… ۹۳
مناقشه…………………………………………………….. ۹۴
وړاندیزونه………………………………………………….. ۹۵
ماخذونه……………………………………………………. ۹۶
د پورته سرلیکنو سربیره هر سرلیک نور کوچني سرلیکونه هم لري.
