ژباړه: غازي عابد
ځینې وخت تر ټولو سخترین کار د پیسو د ساتلو شروع کول وي. دا به یو ستونزمنه مسله وي چې د سپما لپاره یې لارې مشخصې کړو او ساتل شوې یا سپما شوې پیسې د خپلو مالي هدفونو په موخه وکاروو. دغه قدم په قدم لارښوونې کولی شي چې له تاسې په ښه توګه د یوه پلان پر اساس د پیسو په سپما کې مرسته وکړي:
۱- لګښتونه مو معلوم کړئ.
لومړی ګام د خپل لګښت معلومول دي. کافي، اخبار، ناشته او نور هر څه چې اخلئ، په دوی کیدونکي لګښتونه مشخص کړئ. باید د هرې یوې پیسې حساب مو معلوم وي. تاسې باید یوه ډاټا ولرئ، هغه د شمیرو په اساس کټګوري کړئ، لکه د ګازو، خوراکي شیانو او قرضونو او په مجموعه کې د هر یو اندازه معلومه کړئ. په دې کې مو کریډیټ کارډ یا نور هغه مصارف چې په انټرنیټ یې کوئ هم معلوم کړئ، چې تاسې څومره لګښت په کومو کارونو لرئ.
۲- یوه بودجه جوړه کړئ.
کله چې تاسې له ځانه سره د هرې میاشتې د لګښتونو حساب کوئ، له همدې لارې کولی شئ چې د ټولو مصارفو لپاره یوه کاري بودجه جوړه کړئ. بودجه باید داسې شکل بندي شوي وي چې ستاسې د عوایدو او لګښتونو اندازه ترې ولګیږي، چې په دې ډول سره کولی شئ مصارف مو کم کړئ او د بې ځایه لګښتونو مخنیوی وکړئ.
۳- د پیسو د سپما کولو پلان
کله مو چې بودجه جوړه کړه، اوس ورته د سپما کولو یوه کټګوري هم جوړه کړئ. د خپل عاید له ۱۰ تر ۱۵ سلنو په هغه سپما کولو کټګورۍ کې واچوئ. که چیرته ستاسې مصارف زیات وي او سپما نه کیږي، نو وګورئ چې کوم لګښتونه ډیر مهم نه دي، لکه په تفریح او ډیر چکر وهل؛ په دغو او نورو لږ مهمو کارونو مو مصارف کم کړئ، څو سپما ته څه پاتې شي.
۴- د یوه هدف لپاره پیسو بیلول
یو هدف وټاکئ او د هغه د ترلاسه کولو لپاره د پیسو سپما پیل کړئ. مثلاً که ته یو کور اخلې، باید د هغه لپاره پیسې بیلې کړئ، یا چیرته په چکر ځې پیسې ورته وساتې. له دې لارو به سپما ته بهانه پیدا شي.
۵- لومړیتوبونه معلوم کړئ.
هغه موخې یا کارونه چې لومړیتوب لري او باید لومړی اجرا شي، هغه معلوم کړئ او پیسې ورته سپما کړئ. لومړی په بې ځایه او کم ارزښته کارونه لګښتونه مه کوئ. مثلاً که ته غواړې یو موټر واخلې یا یې نوی کړې، باید هڅه وکړې چې د هغه لپاره له مخکې پیسې برابرې کړې.
۶- د سپما وده مو وګورئ
د هرې میاشتې پرمختګ مو چیک کړئ. چې په کومه میاشت کې مو ښه سپما کړې او ولې شوې. نه یوازې دا چې دا کار ستاسې د سپما شخصي پلان پياوړی کوي، بلکې دا د ستونزو په معلومولو او حلولو کې هم مرسته کوي.
هیله ده چې له پورته څو لارو چارو کار واخلئ او په خپلو پریمانه لګښتونو کې سپما وکړئ.