ليکنه: فيض الله فيض
روبوټ د چک لفظ “روبوټا” څخه اخیستل شوی، چې د اجباري کار یا دندې د ترسره کولو لپاره کارول کیږي. موږ نن سبا د “روبوټ” کلمه ډېره اورو، روبوټ د انسان له خوا جوړ شوى ماشین دى، کوم چې کولی شي د انسانانو لخوا په اتوماتیک ډول یا ورته هدایت کړای شوي کارونه او نور فعالیتونه په لیرې پرتو سیمو کې ترسره کړي.
د روبوټونه او د روبوټنو کنټرول، د ساینس څېړنه ده.
روبوټونه څه کولی شي؟
تصور وکړئ که چېرې ستاسو دنده په یوه ځنګل کې د بوټو او ونو خړبول وي، د سهار لخوا ځئ هلته ځنګل ته د برېښنا په واسطه اوبه خوشي کوئ او ماښام یې بېرته بندوئ، بیا له ځنګل څخه وروسته د کور لوري ته ستنېږئ.
د ورځو، اونیو، میاشتو او یا د کلونو لپاره دا ډول دنده د انسانانو په پرتله د روبوټانو لخوا په ډېر ښه او اسانۍ سره ترسره کیږي.
نن سبا ډېری روباټونه د ورځني تکراري کړنو یا کارونو لپاره کارول کیږي. روبوټونه په کارخانو، طب، د پوځي تاکتیکونو، د اوبو لاندې لوازمو پیدا کولو او نورو سیارو د کشفولو لپاره هم کارول کیږي.
د روبوټیک ټیکنالوژي د هغو خلکو سره مرسته کړې چې لاسونه یا پښې یې له لاسه ورکړي وي، روبوټ د انسانانو سره د مرستې تر ټولو ښه وسیله ده.
د روبوټ لنډ تاریخ:
روبوټ د ورځې یو عصري ایجاد په څېر ښکاري، مګر په واقعیت کې په ډاګه کوي چې اتوماتیک کړنو ان د ټولو شیانو لپاره د اجرأتو خوره اسانه او کم مصرفه وسیله ده.
د قدیم یونان او روم په مذهبي مراسمو کې هم برخه اخلي. لیونارډو داونسي (1400) لسیزې په وروستیو کې د انسانانو د روبوټ لپاره پلانونه وټاکل. جاکز دي ویکسونسن په اتلسمې پیړۍ کې پر خپل اتوماتيک انسان شخصیت لپاره مشهور و چې د بانس لپاره یې بانسوا لوبه کوله.
آرم: یو ساینس پوه و، هغه ډېری اتوماتیک اختراعات وکړل، چې کولی يې شول د انسان سره ورته چلند وکړي. په ټول تاریخ کې مستند شوي دي، ډیری یې د تفریح لپاره مقایسوي جوړ شوي.
افسانه لیکونکو په ټولو ډولونو او حالتونو کې د روبوټ په اړه لیکلي او لوی بریالیتوب یې وموند، پدې معنا چې روبوټ د ورځني خبرو اترو او تخیل برخه وه.
په 1956 کې جارج ديول او جوزف انګلبربر د نړۍ لومړی روبوټ شرکت جوړ کړ. په 1960 لسیزه کې روبوټ په نیویارک کې د جنرال موټرو پۀ پلان کې معرفي شول.
نړۍ د روبوټونه پرمختګ ته ادامه ورکوي؛ روبوټونه اوس کولی شي په صنعت، طب، ساینس، د شیانو ځای پر ځای کولو، ودانولو، د خوراکي توکو بسته بندي د ډیرو اړخونو برخه ده او حتی د جراحۍ ترسره کولو لپاره هم کارول کیږي. وټسن، د آی بی ایم)(IBM) مصنوعي استخباراتو سره یو روبوټ، د بایډارد په لوبه کې په یوه برخه کې انساني لوبغاړو ته ماتې ورکړه.
ولې روبوټونه کارول کیږي؟
په دې دلیل روبوټونه کارول کیږي، چې معمولا ارزانه وي او د انسانانو په ګټه کارول کیږي. روبوټونو دا آسانه کړي چې ځینې دندې او ځینې وختونه د ځینو دندو ترسره کولو یوازینۍ لاره وي!
روبوټونه کولای شي دننه ګاز ټانکرونه، دننه په ځنګلونو کې، د مریخ سطحه یا نورو ځایونو ته سفر وکړي چې د انسان لپاره د خطر سره مخ یا د ککړ شوي چاپیریال شتون لري.
ډېر روبوټونه کولی شي پرته له دې چې په بورډ (اداره) کې کار وکړي بیا هم ورته کار هم کولی شي. دوی کولی شي پلټنه وکړي، دوی ویلی شي، دوی رنګ کولی شي، دوی کولی شي خطرناکه مواد وساتي، او په ځینو حالاتو کې روباټونه د بشر په پرتله خورا ډیر سم دي؛ په ځینې وختونو کې انسان د تولید لګښت، غلطۍ یا خطرونو باندې پر شا کیدای شي. روبوټ هیڅ کله ناروغ کیدلی نشي، د خوب اړتیا نلري، خوړو او اوبو ته اړتیا نلري، د ورځې او شپې تېرولو احسان نه درکوي او له ټولنې څخه هیڅکله هم شکایت نه کوي. د روبوټونو په کارولو کې ډیرې ګټې شتون لري.
د روبوټ جوړونې برخې
روبوټونه د مختلفو موادو لکه فلز او پلاسټیکونو څخه جوړیږي.
ډیری روبوټونه د درې مهمو برخو څخه جوړ شوي دي:
کنټرولر – د “دماغ” په نوم هم پېژندل کیږي، کوم چې د کمپیوټر پروګرام لخوا پرمخ ځي. ډیری وخت دا پروګرام ډېر تفصیل لري ځکه چې دا د روبوټ د حرکت کولو برخې لپاره تعقیب کوي.
میخانیکي برخې – موټور، پسټون، سینیور، ګریپیران، ګیډۍ، او ګیرونه چې د روبوټ حرکت، ګړندۍ، بدل، او لیږد جوړوي. دا برخې معمولا هوا، اوبه، یا برښنا ته اړتیا لري.
یو عالم وايي؛ روبوټ کولی شي چې اندازه مشخص کړي، شکلونه، د شتمنیو، لارښوونو، او د نورو اړیکو او مالونو تر مینځ ځان ځای پر ځای کړي. ډیری روباټونه حتا د فشار اندازه چې د پیسو لیږلو لپاره اړین فشار ته اړتیا لري پېژني پرته له دې چې کرکیله وکړي.
دا ټولې برخې د یو بل سره کار کوي ترڅو د کنټرولر په څېر کنټرول وکړي.
نینو (Nano) ربوټونه
د Nano روبوټونه یا (نو) ربوټونه دا تر ټولو کوچنی روباټ دی چې د مایکروسکوپي اندازې ته لیږدول کیږي، تر څو دوی ته په وړو ځایونو کې د فعالیت کولو کار وسپارل شي.
اوس مهال نور ربوټونه په پرمختیایي مرحله کې لاهم شتون لري. راتلونکي نور ربوټونه به د وینې په سیسټم کې کیدای شي د جراحي پروسیجرونو ترسره کولو لپاره چې د معیاري جراحۍ لپاره خورا نازک یا هم ستونزمن وي، ترسره کړي؛ نو ربوټ کولای شي د باکتریایي حجرو تعقیب او له منځه وړلو له لارې باکتریا سره جګړه وکړي او یا په بدن کې د انفرادي عضوي حجرو ترمیم وکولی شي.
حشرات
تصور وکړئ که یو نو (Nano) ربوټ کولی شي د سرطان حجرې په نښه کړي او نږدې صحي حجرو ته د زیان رسولو پرته يې له منځه یوسي. ممکن د (نو) ربوټ د بورډ په برخه کې درمل او جراحي وسایل ولري. دوی باید د انساني بدن له لارې ویشلو ته اړتیا ولري او بیا هم د هغوی لاره هم ومومي. نو ربوټونه په نورو حالاتو کې هم کارول کیدای شي. د کوچني نو روباټ (Nano) گییر او وسایل کولی شي د اندازې شیانو اندازه جوړه کړي. ځینې شیان چې موږ یوازې او یوازې د ساینس افسانې کې تصور کوو، یو ورځ په حقیقت بدلیږي. شاید تاسو به یو ورځ یو ساینس پوه وئ چې د ( نو ) ربوټو سره به کار کوئ.
مصنوعي استخبارات
مصنوعي استخبارات د ماشین د استخباراتو یا AI هم د لنډې کچې په توګه پېژندل کیږي. ځینې کمپیوټرونو او روبوټونو ته د دې لپاره فرصت ورکړل شوی، چې د انسان په څیر چلند وکړي. د پیژندلو سافټوېر، د پیچلي مهال وېش کولو سافټوېر، یا د کمپیوټر لوبې چې لوبغاړو ته د لوبغاړو کړنو ځواب ورکوي، د مصنوعي استخباراتو ټول ډولونه دي.
د AI هدف: په یو وخت کې د انسان استخباراتو را منځ ته کول وو. په اوس وخت کې، د حشراتو استخبارات پر څېړنې او پراختیا باندې تمرکوز شوی دی؛ ځکه چې حشرات او د هغوی چلند د آسانتیا وړ دی.
ځینې روبوټونه او کمپیوټرونه د دې توان لري چې زده کړې او پخوانیو فعالیتونو څخه د معلوماتو کارولو او راټولولو سره د راتلونکې پریکړې کولو لپاره کار واخلي.
روبوټ چې کولی شي د سړک په پر سر د ترافيکي ګڼې ګوڼې اندازه معلومه کړي، ترڅو د روښنايۍ (څراغونو) رڼا بدله کړي.
دا د ساینس په لومړیو مرحلو کې و، مګر روباټونو اوس مهال وده کړي او کوي یې، اوس کولی شي د خوړو خدمت وکړي، کلمې د یوې ژبې څخه بلې ته د ژباړې او د ستونزو د حل کولو لپاره لۀ بهرنیو سرچېنو څخه معلومات ترلاسه کړي.
