افغانستان

افغانستان او ګډ تعلیم؛ هغو نجونو ته چې نوې پوهنتون ته بریالۍ شوي – ملیحه ناصري

لیکنه: ملیحه ناصري د افغانستان زده‌کړیز سیسټم له ځينې نورو هېوادونو سره توپیر لري. دلته ښوونځي (لومړني/ ثانویه) فرق کوي. ټيټ ټولګي ګډ وي، خو د لېسې دورې چې دننه شي، بیا نو نجونې نسوان لیسو ته او هلکان، ذکور لیسو ته ځي. د دوی زده‌کړیز چاپېریال سره جلا کېږي او تر ځوانۍ یو له بله لرې پاتې کېږي. چې په دې سره د اسلام تر څنګ، فرهنګ/ کلتور، ټولنیز دودونه، کورني بندیزونه ټول مراعات … نور ولولئ
بریا او پرمختګ

تعصب او تنگ‌نظري

ژباړه او راټولونه: صدیقه پوپلزۍ تعصب څه دئ؟ تعصب هغه باور یا چلند دی چې په حق یا ناحقه په ډېر شدت او وحدت سره د هغه ډلې حمایت، ملاتړ او ورسره درېدلو ته وایي چې انسان ورسره په کورنۍ، نسب، ژبه، قبیله، وطن، جغرافیایي موقعیت، سمت، مذهب، تنظیم حزب او داسې نورو کې اشتراک او ګډون ولري. تعصب د پوهانو له نظره خپله هڅه دوه‌چنده کول، کله چې مو موخه هېره کړه. (جورج سانتانایا) … نور ولولئ
بریا او پرمختګ

د یوې نیوکې شل ځانګړتیاوې وپېژنئ

ژباړه: عطا محمد میاخېل نیوکه د هڅولو، زده‌کړې، پراختیا، د پیاوړ اړیکو د رامنځته کېدلو، د معلوماتو د ادلون او بدلون، اغېز ښندلو او ویښتابه لپاره یوه وسیله ده. د نیوکې له پایلو څخه د ګټه اخیستنې لپاره، عملي تګلاره یې له لاندې شلو سپارښتنو څخه زده کړئ. ۱ ـــ له نیوکې څخه هرکلی له هرې دندې سره نیوکې مل وي، توپیر نه کوي، چې ولسمشر، ښوونکی، بانکي کارکوونکی او یا دولتي مامور واوسئ. ستاسو … نور ولولئ
بریا او پرمختګ

دېرش ټولنیز نزاکتونه

 ژباړه او زياتونه: مليحه ناصري ټولنیز نزاکتونه او عادتونه له کورنیو عادتونو سره توپیر لري. هغه کار چې کور دنننه امکان لري، شوني نه ده چې هغه د دباندې هم وشي. ځينې ټولنیز عادتونه شته، چې د انسان خپل دریځ خرابوي، باید پام ورته وشي او اصلاح شي. ۱- نورو کسانو ته ځير کتل؛ په ځانګړي ډول د ډوډۍ خوړلو پر وخت ښه کار نه دی، باید تکرار نشي. ۲- د نورو خبرې په نیمايي … نور ولولئ
پوهنه

کرونا وایروس او د زده‌کونکو ستونزې

لیکنه: عایشه حیدري د تېر ۲۰۱۹ زېږدیز په ډېسمبر کې د کرونا وایروس یا کووېډ ۱۹ لومړنۍ پېښې د چین په وهان ښار کې ولیدل شوې، او تر هغه وروسته دغه وبا په چټکۍ د افغانستان په ګډون د نړۍ کابو ټولو هېوادونو ته خپره شوه چې تر دې مهاله په دغه وایروس تر لس میلیونو ډېر انسانان اخته شوي او تر ۵ لکه تنو زیات انسانان یې وژلي او د نړۍ اقتصادي، روغتیايي او … نور ولولئ
خواړه

د معدې ټپ او زیان رسوونکي خواړه

ژباړه: عایشه حیدري  روغتیا پاچاهي ده، کله چې انسان روغ وي له ژوند څخه خوند اخیستلای شي او د خپل ژوند چارې سمې پر مخ وړلای شي، خو که چېرې یو څوک ناروغه وي د ژوند یوازینۍ هیله یې د همغې ناروغۍ ښه کېدل وي او نور ژوند ورنه شاته پاتې کېږي. داسې ډېرې ناروغیانې شته چې ډېرو انسانانو ته عذاب ورکوي او د ډېرو انسانانو ژوند یې ور تریخ کړي دی، د دغو ناروغیو … نور ولولئ
خوندیتوب

د انسان پر مغز او سږو د کورونا وایروس منفي اغېزې

ژباړه: نسیمه محمدي مشهور چاپېریال پېژندونکي د انسان پر مغز او سږو د کورونا وایروس/ کوويډ- ۱۹ ناروغۍ اغېزې کشف کړې. آنچا بارانوا، د متحده ایالاتو د جورج میسون پوهنتون د چاپېریال پېژندنې د څانګې استاد، وویل، چې روغتیاپالانو د کورونا وایروس، په شدیدو  ناروغانو کې چې د جراحۍ چاره ترسره کړې، د مغز او د سږو د حجم د کمېدلو خبر ورکړی. بارانوا وویل: “په ځینو کسانو کې، چې له کورونا رغېدلي، په ځینو … نور ولولئ
ټولنیز ژوند

دوبۍ؛ د په زړه‌پورو لوبو او ښکلا ګانو ټاټوبی

ژباړه او راټولونه: عایشه حیدري تاسو به د نړۍ د ډېرو هغو تفریحي (سیاحتي) هېوادونو په اړه، چې حیرانونکې او زړه راښکونکې لوبې لري، خورا ډېر معلومات لرئ او کېدای شي چې کله د نړۍ ځینو ښکلو او زړه راښکونکو ښارنو ته سفر هم کړی وي، او ډېرې لوبې مو لوبولي وي، خو اوس مهال د متحده اماراتو دوبۍ ښار د نړۍ زړه راښکونکو ښارونو سرلاری دی. د نخل جمیره جزيرې څخه نیولې چې ان … نور ولولئ
خوندیتوب

د کورونا وایروس دوه مهمې نښې تشخیص شوې

ژباړه: نسیمه محمدي په روسیه کې د روغتیا نړیوال سازمان استازي، د کورونا وایروس د دوو دقیقو نښې یادونه وکړه. د ملټیا وژنوویچ په وینا، په روسیه کې د روغتیا نړیوال سازمان استازي، وویل چې شدید او پېچلی تنفس، وچ توخی او لوړه تبه د کورونا وایروس اصلي نښې دي، پاتې نور علایم هم ممکن د نورو انتاناتو له امله اوسي. نوموړي د دوو نویو نښو څخه پردې پورته او وویل: “دوې نښې، تبه او … نور ولولئ
پوهنه

غواړئ چې لایق او بریالي زده‌کوونکي شئ؟

ليکنه: فرزانه زيار د يوه زده‌کوونکي د لیاقت او بریاليتوب دليل د هغه تر ډېرې لوړې توانايۍ يا فوق العاده استعداده پورې اړه نه لري، بلکې د هغه پر هڅو، کوښښونو، د ژوند او درسي برنامو په سم مديريت پورې اړه لري. دا پوښتنې مې ډېرې اوريدلې: استادې څنګه بریالۍ کېدای شم؟ زه ولې نه بریالۍ کېږم؟ په یاد ولرئ چې يوازې خپله زده‌کوونکي کولای شي پر خپلو هڅو او کوښښونو خپلو استعدادونو ته انکشاف … نور ولولئ